In de laatste raadsvergadering (14 februari 2018) werd een motie van bbA, om een meldpunt in te stellen voor gebouwen en plaatsen van bijzondere waarde, met algemene stemmen aangenomen. Een mooi succes voor de indiener Ewa Petiet.
Hoewel ook zijn partij achter de motie stond, vond Harry van den Bergh van de PvdA het jammer dat de motie gebonden was aan het besluit om het gebouwtje Randwijcklaan 13 aan te kopen voor in totaal 1,3 miljoen Euro. Ik begrijp wel wat Harry bedoelde. De oorlogsgeschiedenis van het gebouwtje uit 1932 en de rol die het heeft gespeeld bij de vervolging van de joden is inderdaad van een andere orde dan het behoud van Het Jagershuis of welke andere historische plaats in Amstelveen dan ook.
Ook ik – toen viereneenhalf jaar – herinner me de man in het donkere pak met het kale hoofd nog goed. Hij bewaakte de deur van onze achterkamer in het Catherina van Clevepark, waarin ik, mijn broer, zus en onze hulp Adrie moesten blijven, terwijl andere mannen ons huis doorzochten. Twee gezinnetjes van drie personen hadden we op zolder. Beneden een nauwelijks verstopt belletje om te waarschuwen als ze stil moesten zijn. Toen een van de baby’s boven ging huilen waren de zes mensen boven tussen de kamerschotten en de dakpannen gauw gevonden. Zij moesten mee, evenals mijn vader. Die kwam een paar maanden later nog wel terug. Gewoon omdat hij de tip had gekregen wat zilverpapier in te slikken. Dat gaf vlekken op je longen en de Duitsers dachten dan dat je tbc had. Daar waren ze als de dood voor, dus mijn vader werd op een gegeven moment vrijgelaten.
Slopershamer
Ondanks die herinnering realiseer ik me, evenals Van den Bergh, dat het gebouwtje figuurlijk gesproken in feite al tegen de grond lag, maar door een wonderlijk snelle actie van het gemeentebestuur en een al even wonderlijk snel genomen besluit van alle partijen nog net onder de slopershamer vandaan kon worden getrokken. Tegen – ook dat mag worden gezegd – onevenredig veel geld. Desondanks ben ik me ervan bewust dat het in leven houden van wat zich in 1940-1945 heeft afgespeeld en wat de joodse bevolking is aangedaan veel waard is.
Los daarvan hadden we eerder al de affaires rond Het Jagerhuis en de Witte School aan de Schaepmanlaan. Ook daar is eigenlijk te laat ingegrepen en gaat het behoud meer geld en werk kosten dan wanneer men in alle rust had kunnen handelen.
Buurtbewoners
Randwijcklaan 13 is gered door een actie van buurtbewoners, maar de erfgoedvereniging Heemschut en de Vereniging Historisch Amstelveen kenden de bijzondere historie niet. De praktijk rond bijvoorbeeld de Witte School, toont aan dat het zomaar kan dat bijzondere gebouwen ineens worden gesloopt, zoals in het verleden al vaker is gebeurd. Er kunnen in Amstelveen best nog meer gebouwen of plaatsen zijn met een bijzondere betekenis, zonder dat we dat weten. Daarom vraagt bbA de gemeente om de bewoners op te roepen alles te melden wat in hun ogen historisch en bijzonder is in Amstelveen. Het hoeft niets extra te kosten, want daarvoor kan de advertentieruimte worden benut, die de gemeente in de nauwelijks bij ieder huis bezorgde huis-aan-huisbladen heeft. En ik denk dat de Vereniging Historisch Amstelveen en de Stichting tot behoud van monumentaal Amstelveen, die registratie graag voor hun rekening nemen.
Vooruitlopend op de oproep van de gemeente om bijzondere objecten of plaatsen te melden meld ik al iets aan. De huisjes met de vijfhoekige daken aan de Noorddammerlaan herinneren aan het Bovenkerk van 120 jaar geleden. Ik zie ze namelijk niet staan in het fraaie boek De monumenten van Amstelveen. Bij deze dus.
Amstelveen, 19 februari 2018 Frits Suèr
